Page 11 - ISSUE27_SEPTEMBER

W W W . H E A L T H A D D I C T . C O M

ด้วยควำมสงสัยรูปแบบอำกำรปวดท้องของผู้หญิงไทย Health Addict เลยได้ไปท�ำกำรส�ำรวจและพูดคุยกับผู้หญิงวัยท�ำงำนอำยุระหว่ำง 23-40 ปี จ�ำนวน 51 คน ถึงอำกำรปวดประจ�ำ
เดือนของแต่ละคน ซึ่งจำกกำรรวบรวมข้อมูลและท�ำกำรจัดกลุ่มออกมำคร่ำวๆ ท�ำให้เรำพบว่ำ อำกำรปวดประจ�ำเดือนของผู้หญิงที่เรำได้ท�ำกำรส�ำรวจนั้นมีอยู่ประมำณ 4 รูปแบบหลักๆ
คือ ปวดเฉพำะวันแรก (41%), ปวดมำกกว่ำหนึ่งวัน (24%), ปวดทุกวันที่มีประจ�ำเดือน (4%) และไม่ปวดเลย (31%)

จุดนี้ยิ่งท�ำให้เรำสงสัยหนักกว่ำเดิม ว่ำท�ำไมผู้หญิงถึงมีอำกำรปวดประจ�ำเดือน และปัจจัยที่ท�ำให้แต่ละคนมีรูปแบบกำรปวดที่ไม่เหมือนกัน เรำเลยขอพุ่งตัวไปคุยกับ พญ.ถนอมศิริ สติฐิต
สูตินรีแพทย์ โรงพยำบำลพญำไท 2 เพื่อหำค�ำตอบเกี่ยวกับเรื่องนี้ให้หำยข้องใจกัน

ปวดประจำ�เดือน...มีส�เหตุจ�กอะไรกันแน่
ก่อนอื่นเรำมำท�ำควำมเข้ำใจรูปแบบของอำกำรกำรปวดท้องประจ�ำเดือน
กันก่อน ซึ่งคุณหมอได้อธิบำยว่ำ ในทำงกำรแพทย์นั้นกำรปวดประจ�ำเดือน
มีอยู่เพียง 2 รูปแบบ คือ

ปวดแบบไม่มีรอยโรค
(primary dysmenorrhea)
คืออำกำรปวดที่เกิดขึ้นตำมธรรมชำติของร่ำงกำย เกิด
จำกสำรเคมีที่เรียกว่ำ โพรสตำแกลนดิน (prostaglan-
dins) ซึ่งร่ำงกำยของเรำจะมีกำรหลั่งสำรตัวนี้เพื่อไป
กระตุ้นท�ำให้มดลูกบีบตัว เพื่อให้เยื่อบุโพรงมดลูกหลุด
ลอกออกมำเป็นประจ�ำเดือน

ปวดแบบมีรอยโรค
(secondary dysmenorrhea)
เป็นอำกำรปวดที่จะเกิดจำกรอยโรคในร่ำงกำย เช่น
มีเนื้องอกมดลูก มีกำรอักเสบในอุ้งเชิงกรำน หรือ กินย�แก้ปวดประจำ�เดือน มีผลข้�งเคียงหรือเปล่�?
มีเรื่องของเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ซึ่งรูปแบบนี้ หลำยคนแทบจะเป็นเพื่อนสนิทกับยำแก้ปวด “ยำในกลุ่มเอ็นเสด (NSAIDs หรือ non-ste-
มักจะเป็นกลุ่มใหญ่ที่เรำพบเจอ roidal anti-inflammatory drugs) จะช่วยบรรเทำอำกำรปวดประจ�ำเดือนได้ค่อนข้ำงดี
เพรำะเป็นยำที่ขัดขวำงกำรสร้ำงโพรสตำแกลนดิน ซึ่งเป็นสำเหตุของอำกำรปวดท้องประจ�ำ
เดือน แต่ยังไงก็ต้องระวัง เพรำะยำในกลุ่มนี้บำงตัวอำจกัดกระเพำะอำหำรได้เหมือนกัน เพรำะ
ฉะนั้นหำกจะทำนยำนี้ ควรจะต้องทำนหลังอำหำรทันที และก็ควรสอบถำมรำยละเอียดกำรใช้
ยำจำกเภสัชกรผู้จ่ำยยำทุกครั้ง ที่ส�ำคัญที่คุณหมออยำกจะเตือนหนักๆ เลยก็คือ “ไม่ควรซื้อยำ
มำรับประทำนเอง”

‘ย�คุมกำ�เนิด’ ล่ะ ช่วยลดอ�ก�รปวดได้มั้ย?
“หลำยคนอำจจะเข้ำใจว่ำกำรทำนยำคุมก�ำเนิดท�ำให้อำกำรปวดประจ�ำเดือนหำยไปได้ นั่นเป็น
เพรำะยำคุมก�ำเนิดจะไปยับยั้งกำรตกไข่ ซึ่งโดยปกติกระบวนกำรตกไข่ มันก็จะไปกระตุ้นสำร
เคมีที่ท�ำให้มดลูกหดตัว ท�ำให้เกิดอำกำรปวดประจ�ำเดือนได้” พอจะเห็นภำพกันมำกขึ้นมั้ย มัน
ก็เหมือนกับกำรที่เรำไปแก้ปัญหำที่ต้นทำง คือรู้ว่ำถ้ำมีกำรตกไข่ ก็จะมีสำรเคมีที่ท�ำให้มดลูก
เกิดกำรหดตัว ซึ่งเมื่อมดลูกหดตัวก็ท�ำให้เกิดอำกำรปวดท้อง เพรำะฉะนั้นจึงมีกำรใช้ ‘ยำคุม
ก�ำเนิด’ เข้ำมำช่วย ไม่ว่ำจะเป็นยำคุมก�ำเนิดแบบเม็ดส�ำหรับทำน แบบแผ่นแปะ แบบฝัง หรือ
แบบฉีดยำ

วิธีสังเกตอ�ก�ร! ปวดแบบมีโรค vs. ปวดแบบไม่มีโรค ข้อดีของ “ย�คุมกำ�เนิด” ที่มีม�กกว่�เรื่องปวดท้องประจำ�เดือน
ทีนี้เรำจะรู้ได้ยังไงว่ำอำกำรปวดประจ�ำเดือนของเรำถูกจัดอยู่ในกลุ่มไหน นี่คือ แล้วกำรกินยำคุมก�ำเนิดอย่ำงต่อเนื่องจะมีผลข้ำงเคียงหรือเปล่ำ? นี่อำจเป็นค�ำถำมที่เกิดขึ้นใน
เช็กลิสต์ที่จะช่วยเช็กว่ำอำกำรปวดแบบนี้เข้ำข่ำยปวดแบบผิดปกติหรือเปล่ำ ใจของสำวๆ ซึ่งคุณหมอก็ได้ให้ค�ำตอบว่ำ “ไม่มีผลข้ำงเคียงอะไรค่ะ เพรำะยำคุมก�ำเนิดเดี๋ยว
นี้มันเป็นฮอร์โมนต�่ำและเป็นฮอร์โมนที่ค่อนข้ำงเหมือนธรรมชำติ กำรกินยำคุมก�ำเนิดนำนๆ มี
1.ปวดแบบไม่มีรอยโรค คนกลุ่มนี้มักจะมีอำกำรปวดมำตั้งแต่ช่วงวัยรุ่นและ ข้อดีคือป้องกันมะเร็งรังไข่และป้องกันมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกได้ แต่จะไม่สำมำรถป้องกันมะเร็ง
มีอำกำรปวดเท่ำๆ เดิม ไม่ได้มีอำกำรปวดมำกขึ้น ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่มีได้ในผู้ ปำกมดลูกได้ เพรำะฉะนั้นในผู้หญิงที่กินยำคุมก�ำเนิด ยังไงก็ควรต้องตรวจเช็กมะเร็งปำกมดลูก
หญิงบำงคน อยู่ดี” ถึงยำคุมก�ำเนิดดูจะมีข้อดีอยู่มำก แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ควรต้องให้ผู้เชี่ยวชำญหรือเภสัชกรที่
มีควำมรู้เป็นผู้จ่ำยยำและให้ค�ำแนะน�ำในกำรทำนที่เหมำะสม
2. ปวดแบบมีรอยโรค ส่วนกลุ่มนี้มักจะเป็นหลังอำยุ 20 ขึ้นไป และเลเวล
อำกำรปวดมักจะเพิ่มมำกขึ้นเรื่อยๆ จำกที่เรำอำจใช้แค่กระเป๋ำน�้ำร้อนหรือกิน ก�รออกกำ�ลังก�ย...อีกหนึ่งท�งออกดีๆ ที่เห็นผลได้ทันต�
ยำแก้ปวดวันสองวันก็หำย แต่หลังๆ กินยำแก้ปวดแล้วก็ยังไม่หำย แถมอำกำร บำงครั้งกำรทำนยำมำกๆ ก็อำจส่งผลต่อตับไตได้ แต่ยังมีอีกหนึ่งวิธีที่ดูเวิร์กสุดๆ แถมยังเหมำะ
ปวดยังรุนแรงมำกขึ้น บำงทีปวดจนไปท�ำงำนไม่ได้ หรือมีอำกำรอื่นร่วมด้วย กับสำวๆ สำยเฮลธ์ตี้อย่ำงเรำๆ นั่นก็คือ ‘กำรออกก�ำลังกำย’ ซึ่งคุณหมอได้อธิบำยควำมสัมพันธ์
เช่น ของกำรออกก�ำลังกำยกับกำรปวดประจ�ำเดือนให้ฟังว่ำ “กำรออกก�ำลังกำยจะท�ำให้ร่ำงกำย
• ประจ�ำเดือนมำผิดปกติ คือรอบของประจ�ำเดือนเร็วกว่ำ 21 วัน หรือ เกิดกำรหลั่งของสำรเอนโดรฟิน ซึ่งสำมำรถต้ำนฤทธิ์ของโพรสตำแกลนดินได้ ช่วยลดอำกำร
ห่ำงเกิน 35 วัน ปวดและท�ำให้กำรบีบตัวของมดลูกบีบตัวไม่แรงมำก” ซึ่งหลังจำกที่ได้พูดคุยกับสำวๆ หลำย
• ประจ�ำเดือนมำมำกกว่ำ 7 วัน คนที่ก่อนหน้ำนี้มีอำกำรปวดท้องประจ�ำเดือนอยู่ตลอด แต่หลังจำกหันมำออกก�ำลังกำยแล้ว ก็
• ปริมำณประจ�ำเดือนมำกผิดปกติ เช่น ต้องเปลี่ยนผ้ำอนำมัยทุก 2 ชั่วโมง กลับไม่รู้สึกปวดอีกเลย
หรือต้องเปลี่ยนผ้ำอนำมัยแถบกำวแบบ 40 ซม. มำกกว่ำ 3 ชิ้นต่อวัน
ส�าหรับใครที่ปวดประจ�าเดือนมากๆ คุณหมอแนะน�าให้มาตรวจหาสาเหตุ ว่าอาการปวดเกิดจาก A D D I C T | 11
ซึ่งคุณหมอบอกเลยว่ำ ถ้ำใครที่มีอำกำรปวดเพิ่มมำกขึ้นหรือประจ�ำเดือนมำผิด อะไร เกิดจากรอยโรคหรือเปล่า โดยคุณหมอจะท�าการตรวจภายใน หรืออาจท�าอัลตราซาวด์
ปกติแบบนี้ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจหำสำเหตุของอำกำรปวดให้แน่ชัด ไม่ เพื่อดูต�าแหน่งของเนื้องอกมดลูก เพื่อท�าการวินิจฉัยและรักษาได้อย่างตรงจุด
ควรปล่อยทิ้งไว้