Munchausen by Proxy สร้างภาพว่าเป็นแม่ที่เสียสละ สู่การทำร้ายผู้อื่น

เคยได้ยินกันไหม? เรื่องที่พ่อแม่หรือผู้ดูแล “จงใจ” สร้างสถานการณ์ขึ้นมาให้เหมือนว่าลูกตัวเองป่วย แล้วใช้ภาพลักษณ์ความน่าสงสารเพื่อเรียกร้องความเห็นใจจากสังคม และอยากได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้เสียสละ



ทำความรู้จัก ‘Munchausen by Proxy’Munchausen by Proxy (MBP) หรือชื่อทางการแพทย์ปัจจุบันว่า Factitious Disorder Imposed on Another (FDIA) คือความผิดปกติทางจิตที่ผู้กระทำ (ส่วนใหญ่คือแม่) ทำให้ลูกหรือผู้ที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ “ดูเหมือนป่วย” เพื่อเรียกร้องความสนใจหรือผลประโยชน์ จุดเด่นที่เห็นได้ชัด

• พาเด็กไปพบแพทย์บ่อยครั้งด้วยอาการที่อธิบายไม่ได้
• เมื่อเด็กอยู่ห่างจากผู้ปกครอง อาการมักดีขึ้น
• ผู้กระทำมักมีความรู้ทางการแพทย์ระดับหนึ่ง ทำให้สร้างเรื่องได้ซับซ้อนและเกินจริง
• แสดงตัวว่าเป็นพ่อแม่ผู้เอาใจใส่และเสียสละอย่างมาก

ทำไม “แม่” มักเป็นผู้กระทำ?เพราะบทบาทของแม่ คือ ผู้ดูแลหลัก ใกล้ชิดลูกในชีวิตประจำวัน จึงมีทั้งโอกาสและอำนาจในการความคุมสภาวะต่างๆ สามารถทำให้เธอบิดเบือนเรื่องราวทั้งหมดเกี่ยวกับสุขภาพของลูกได้ โดยที่คนรอบข้างที่รวมไปถึงหมอและพยาบาลมักเชื่อถือสิ่งที่แม่พูดในตอนแรก 

อีกทั้งสังคมยังยกย่องภาพลักษณ์ “แม่ผู้เสียสละ” ทำให้การดูแลลูกที่ป่วยถูกมองว่าสูงส่งและน่าสงสาร ผู้หญิงที่เป็น MBP จึงใช้สิ่งนี้เพื่อเรียกร้องความสนใจและได้รับการยกย่อง ยิ่งถ้าลูกดูเหมือนป่วยหนัก ก็ยิ่งทำให้เธอดู “เสียสละ” และได้รับความเห็นใจมากขึ้น

ผู้ที่เป็น MBP มักมีปัญหาบุคลิกภาพ เช่น

• Histrionic ที่ชอบเป็นจุดสนใจ
• Borderline ที่หวาดกลัวการถูกทอดทิ้ง 

พวกเธอใช้การ “ทำให้ลูกป่วย” เป็นเครื่องมือเพื่อดึงดูดสายตาและผูกมัดคนอื่นให้อยู่กับตนเอง โดยเชื่อว่านี่คือหนทางเดียวที่จะทำให้ได้รับความรักและการยอมรับ งานวิจัยพบว่า ผู้หญิงที่เคยถูกทารุณกรรม ถูกทอดทิ้ง หรือถูกละเลยในวัยเด็ก มีแนวโน้มจะพัฒนา MBP มากกว่าคนทั่วไป เพราะในมุมมองของพวกเธอ “อาการป่วย” คือวิธีที่ทำให้ได้รับความรักและการดูแล ตัวอย่างจริง: กรณีของ Gypsy Rose BlanchardGypsy Rose Blanchard เติบโตมากับแม่ชื่อ Dee Dee Blanchard ที่สร้างภาพว่าลูกป่วยเป็นโรคร้ายแรงหลายอย่าง เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว กล้ามเนื้อเสื่อม หอบหืด และสติปัญญาล่าช้า ทั้งที่จริง ๆ Gypsy มีสุขภาพแข็งแรงเกือบปกติ Dee Dee โกนผมลูกให้เหมือนผู้ป่วยมะเร็ง บังคับให้นั่งรถเข็น และพาเข้ารับการรักษาและผ่าตัดโดยไม่จำเป็นนับครั้งไม่ถ้วน รวมถึงใช้เรื่องนี้เพื่อรับเงินบริจาค บ้านฟรี และการสนับสนุนจากองค์กรการกุศลมากมาย

เมื่อโตขึ้น Gypsy เริ่มสงสัยว่าแท้จริงแล้วตัวเองไม่ได้ป่วย และเริ่มต่อต้านการควบคุมของแม่ จนในปี 2015 เธอและแฟนหนุ่มที่รู้จักกันทางออนไลน์ Nicholas Godejohn วางแผนฆ่า Dee Dee เพื่อหลุดพ้นจากการถูกกดขี่ แม่ถูกฆ่าในบ้านที่มิสซูรี และการสืบสวนทำให้ความจริงถูกเปิดเผยว่านี่คือกรณีรุนแรงของ Munchausen by Proxy



ต่อมา Gypsy ถูกตัดสินจำคุก 10 ปี แต่ได้รับการปล่อยตัวก่อนกำหนดในปี 2023 หลังอยู่ในคุก 7 ปี เรื่องราวของเธอกลายเป็นที่สนใจระดับโลก และถูกนำมาสร้างเป็นสารคดีและซีรีส์ (The Act) สะท้อนให้เห็นถึงด้านมืดของ “ความรักและความเสียสละของแม่” ที่จริง ๆ แล้วคือการทารุณกรรมในคราบความห่วงใย

“บางครั้ง ความรักและความเสียสละที่ดูงดงามของคนเป็น “แม่” อาจซ่อนการทารุณกรรมที่โหดร้ายไว้ข้างในโดยที่ไม่มีใครรู้”